کارگاه متن پژوهی فارسی دهم درس ۱
جواب سوالات درس اول فارسی دهم / صفحه 15 :
جواب قلمرو زبانی صفحه ۱۵ درس ۱ فارسی دهم
1- معنای واژه‌های مشخّص شده را با معادل امروزی آنها مقایسه کنید.
همسری: در بیت درس به معنای « رقابت، برابری» و امروزه به معنای « زناشویی. ازدواج» است.
راست: در درس به معنای « عینأ درست» و امروزه به معنای «طرف راست. سخن درست»
2- بیت زیر را براساس ترتیب اجزای جمله در زبان فارسی، مرتّب کنید و نام اجزای آن را مشخّص نمایید.
پاسخ: یکی چشمه، (نهاد) غلغله زن (قید) و چهره نما و تیز پا ز سنگی جدا (مسند) گشت. (فعل اسنادی)
جواب قلمرو ادبی صفحه ۱۵ درس اول فارسی دهم
1- هر یک از بیت های زیر را از نظر آرایه‌های ادبی بررسی کنید.
بیت اول: تشخیص (ماه ببیند) / مراعات‌نظیر (مو، رخ، سر) / تناسب (مو و شکن)
بیت دوم: تشبیه (در هر دو مصراع) – تشخیص (دهان چشمه) – کنایه (تیر بر هدف رفتن کنایه از مستقیم و با سرعت) – جناس ناهمسان (صدف و هدف) – تناسب (تیر و هدف)
2- با توجّه به شعر نیما، «چشمه نماد» چه کسانی است؟
پاسخ: نماد انسان های مغرور و پر هیاهو خود شیفته
3- نمونه‌ای کاربرد این آرایۀ ادبی را در سرودۀ نیما بیابید.
پاسخ: شیرین سخنی در مصراع: کز همه شیرین سخنی گوش ماند.
4- در شعر این درس دو نمونه مَجاز بیابید و مفهوم هر یک را بنویسید.
پاسخ: گهر : مجاز از سبزه ، گل و گیاه / پرده نیلوفری : مجاز از آسمان
جواب قلمرو فکری صفحه ۱۵ درس اول فارسی دهم
1- پس از رسیدن به دریا، چه تغییی در نگرش و نحوهٔ تفّکر «چشمه» ایجاد شد؟
پاسخ: چشمه با دیدن عظمت دریا، حیرت زده شد و به حقارت و کوچکی خود در برابر دریا پی برد و سکوت کرد.
2- معنی و مفهوم بیت زیر را به نثر روان بنویسید.
پاسخ: – صدای امواج خروشان دریا به آسمان می رسید و بسیار وحشتناک و ترسناک بود.
3- سرودۀ زیر از سعدی است، محتوای آن را با شعر نیما مقایسه کنید.
پاسخ: در شعر سعدی، قطره باران در مقابل عظمت دریا، فروتنی می کند و چون خودش را پست و بی ارزش می بیند، به مقام ارزشمند می رسد؛ اما در شعر نیما، چشمه مغرور است و خودش را برتر از دیگران می بیند و زمانی که با دریای طوفانی و سهمگین روبه رو می شود مبهوت و حیران می ماند و چاره ای جز سکوت و تسلیم شدن ندارد.
4- دوست دارید جای کدام یک از شخصیت های شعر نیما (چشمه، دریا) باشید؟ برای انتخاب خود دلیل بیاورید.
پاسخ: دریا، چون باشکوه و باعظمت است.